‘Geld, kennis en een gezonde dosis doorzettingsvermogen’

Vier gasvrije scholen, zonnepanelen op vijftien schooldaken en binnenkort afvalscheiding op alle locaties. Jan Aalberts, directeur Bedrijfsvoering bij Stichting Spaarnesant, werkt samen met zijn collega’s hard aan de verduurzaming van de 26 Haarlemse openbare basisscholen die onder deze stichting vallen.

“Als schoolorganisatie hebben we de taak om kinderen voor te bereiden op een gelukkige, sociale en duurzame toekomst. We bouwen in Haarlem bijna geen nieuwe scholen, dus áls dat gebeurt, dan moeten we ervoor zorgen dat die aan de meest duurzame normen voldoen”, vindt Jan. “De gemiddelde leeftijd van onze scholen is 65 jaar. Dat is inclusief het nieuwe gebouw dat we in 2014 hebben opgeleverd. Wanneer we gaan verbouwen, renoveren of een nieuw pand bouwen is dat hét moment om te verduurzamen. Dat doen we samen met ervaren partijen en de gemeente Haarlem.”

Klimaatneutraal pareltje

Stichting Spaarnesant heeft met de nieuwbouw van ‘Plein Oost’ aan het Van Zeggelenplein in Haarlem Oost een pareltje in bezit. “De gemeente Haarlem belde met de vraag of wij geïnteresseerd waren om een energie-neutraal schoolgebouw te laten bouwen. Dat zagen we wel zitten. We hebben samen met de gemeente flink geïnvesteerd, maar ook subsidie ontvangen. Alle partijen hebben heel hard gewerkt om een succesverhaal van dit gebouw te maken. En dat is gelukt! Het gebouw levert dankzij de bijna vijfhonderd zonnepanelen zoveel energie dat zelfs koffiezetten en stofzuigen niets extra’s kost.”

Monumentale school

Een ander bijzonder project is IKC De Argonauten in het Garenkokerskwartier. Dit gemeentelijke monument werd in 2019 opgeleverd en is de tweede gasvrije school die onder Spaarnesant valt. “We liepen tegen nogal wat ‘uitdagingen’ aan die ook voor de gemeente nieuw waren. Zonnepanelen zijn niet toegestaan op dit monumentale pand en de kosten voor het speciale monumentale dubbelglas dat we wilden plaatsen liepen hoog op. Maar we hebben doorgezet. Niet omdat het gemakkelijk is, maar omdat we onze kinderen en kleinkinderen toewensen dat zij naar een duurzame en gezonde school gaan.” De Cruquiusschool uit 1912 wordt in april opgeleverd en wordt onze vierde gasvrije school. Daar liggen PVT- panelen. Dat zijn zonnepanelen die zowel stroom als warmte opwekken. En er staat nog een renovatie op stapel: Montessorischool De Wijde Wereld. Het plan is om dit volledig circulair te doen, waarbij Fins naaldhout wordt gebruikt. “Dit past ook bij het type school. We hopen dat het allemaal doorgaat en weer zo’n succes wordt!”

Energiecoördinator levert geld op

“We hebben tien jaar geleden een energiecoördinator ingehuurd. Hij bekijkt waar de scholen energie kunnen besparen. Denk aan isolatie, energiezuinige apparatuur en een ‘slimme’ verwarming die alleen aan gaat als het nodig is. Het leuke is dat we de inhuurkosten van deze adviseur dik hebben terugverdiend. Ons doel was 15% energiebesparing, maar we hebben de afgelopen vijf jaar wel 25% minder energie verbruikt! Deze lijn willen we voortzetten.”

Afval scheiden

Maar ook op andere vlakken kiest Spaarnesant voor duurzame maatregelen. Zo nam Jan het initiatief om, samen met negen andere schoolbesturen, afval te gaan scheiden op de scholen. Dat lijkt makkelijker dan het is. Scholen vallen onder de noemer bedrijven, waardoor het afsluiten van een contract voor gescheiden inzameling hoger uitvalt. Maar vanaf 1 mei haalt ‘waste-to-productbedrijf’ Renewi papier, plastic, restafval en gft gescheiden op bij bijna alle Haarlemse basis- en middelbare scholen. “Daar zijn we erg blij mee!”

Gedrag aanpassen

“Een gebouw verduurzamen is eigenlijk nog het makkelijkst. Daar heb je geld, kennis en een gezonde dosis doorzettingsvermogen voor nodig. Gedrag aanpassen is lastiger. Dat zit ‘m in kleine dingen, zoals deuren dicht doen en ’s zomers ramen dicht laten in een gebouw met een klimaatinstallatie. Als stichting faciliteren we de scholen, maar we leggen niets op. De motivatie om lesprogramma’s op te nemen over bijvoorbeeld circulaire economie met onderwerpen als afval en textiel, ligt echt bij de scholen zelf. We zien de afgelopen jaren dat er steeds meer initiatieven komen voor dit soort lessen. Dit betekent dat het thema duurzaamheid bij de leerkrachten ook steeds meer begint te leven!”

Tekst: Gemeente Haarlem | Foto: Ton Hurks